• Η διδακτική ενότητα είναι θεωρητική (απαιτεί την εκμάθηση θεωρητικών εννοιών) ή εργαστηριακή (προϋποθέτει τη χρησιμοποίηση μιας πρακτικής μεθόδου);
• Σε ποιο σημείο του αναλυτικού προγράμματος εντάσσεται (στην εισαγωγή, στη μέση ενός κεφαλαίου, στη σύνοψη);
• Ποιος είναι, βάσει του αναλυτικού προγράμματος, ο προβλεπόμενος χρόνος της διδασκαλίας της συγκεκριμένης ενότητας;
• Ποιες γνώσεις πρόκειται να αξιοποιηθούν από τις προηγούμενες διδακτικές ενότητες;
• Πώς προετοιμάζουν οι γνώσεις της διδακτικής ενότητας τη διδασκαλία άλλων διδακτικών ενοτήτων στο μέλλον;
• Ποιος είναι ο ρόλος της διδακτικής ενότητας στο σύνολο της διδακτέας ύλης του σχολικού έτους;
• Ελλοχεύει κάποιος κίνδυνος που σχετίζεται με την παρεχόμενη από τη διδακτική ενότητα γνώση για τους μαθητές (συνήθεις παρανοήσεις εννοιών);
2. Αποσαφηνίζουμε τον γενικό σκοπό της διδακτικής ενότητας.
Πρακτικά καλούμαστε να απαντήσουμε στα εξής ερωτήματα:
• Ποιος είναι ο γενικότερος σκοπός για τον οποίο οι μαθητές διδάσκονται τη συγκεκριμένη ενότητα;
• Ανταποκρίνεται το περιεχόμενο της διδακτικής ενότητας (επιμέρους κεφάλαια) στον γενικό σκοπό που έχoυμε θέσει;
• Έχουμε τη βεβαιότητα ότι όλες μας οι διδακτικές ενέργειες ή πρακτικές που πρόκειται να πραγματοποιήσουμε μέσα στην τάξη αποβλέπουν στον γενικό σκοπό της διδασκαλίας μας;
3. Εξειδικεύουμε τον γενικό σκοπό της διδακτικής ενότητας σε επιμέρους διδακτικούς στόχους. Πρακτικά καλούμαστε να απαντήσουμε στα εξής ερωτήματα:
• Τι προσδοκούμε οι μαθητές να είναι σε θέση να κάνουν μετά από το πέρας της διδακτικής ενότητας;
• Τι από όσα κατέκτησαν οι μαθητές αφορά στην κατανόηση των εννοιών που διδάχθηκαν (γνωστικοί στόχοι), τι στην καλλιέργεια δεξιοτήτων (συναισθηματικοί, ψυχοκινητικοί στόχοι) και τι στην υιοθέτηση στάσεων;
• Οι στόχοι που σχετίζονται με την απόκτηση γνώσεων αποσκοπούν στην κατανόηση, τη μεταγνώση (επέκταση της γνώσης) και τον κριτικό προβληματισμό των μαθητών;
• Οι στόχοι που σχετίζονται με την καλλιέργεια δεξιοτήτων αποβλέπουν στη συναισθηματική προσέγγιση της γνώσης, στη συνειδητοποίηση της ανάγκης χρησιμοποίησης της γνώσης στη ζωή, στην εξοικείωση των μαθητών με την εφαρμογή της γνώσης σε νέα περιβάλλοντα, στην κινητοποίηση της δημιουργικής τους σκέψης και της φαντασίας μέσω της καλλιτεχνικής έκφρασης;
• Οι στόχοι που σχετίζονται με την υιοθέτηση στάσεων αναφέρονται στην καλλιέργεια της ενεργητικής στάσης των μαθητών έναντι της κατάκτησης της γνώσης, στην υιοθέτηση συγκεκριμένων αντιλήψεων και συμπεριφορών, στην κινητοποίηση του ενδιαφέροντος και στη δημιουργία κινήτρων στους μαθητές για περαιτέρω μελέτη και έρευνα άλλων πτυχών του γνωστικού αντικειμένου;
• Οι μαθητές μας, σύμφωνα με τους στόχους που έχουμε θέσει, καλούνται: α. να θυμηθούν, β. να κατανοήσουν, γ. να εφαρμόσουν, δ. να αναλύσουν, ε. να συνθέσουν, στ. να αξιολογήσουν και ζ. να δημιουργήσουν (νέα στοχοταξινόμηση Bloom που βασίζεται στη γνώση, κατανόηση, εφαρμογή, ανάλυση, σύνθεση, αξιολόγηση);
• Οι στόχοι μας είναι α. ρεαλιστικοί, β. σαφείς, γ. επιτεύξιμοι βάσει του διαθέσιμου υλικού, δ. πραγματοποιήσιμοι εντός του διαθέσιμου χρόνου και ε. αξιολογήσιμοι;
4. Επιλέγουμε και οργανώνουμε το περιεχόμενο της διδακτικής ενότητας σύμφωνα με τον γενικό σκοπό και τους ειδικούς στόχους που έχουμε θέσει.
Πρακτικά καλούμαστε να απαντήσουμε στα εξής ερωτήματα:
• Έχουμε στο μυαλό μας ένα νοητό σχεδιάγραμμα των κύριων σημείων ή των βασικών εννοιών και των σχέσεων που αναπτύσσονται μεταξύ τους, ώστε να είμαστε σε θέση να ολοκληρώσουμε επιτυχώς τη διδασκαλία της ενότητας;
• Το συνολικό περιεχόμενο της διδακτικής ενότητας μάς παρέχει τη δυνατότητα να υλοποιήσουμε αποτελεσματικά τους στόχους μας;
• Οι πληροφορίες που διαθέτουν τα σχολικά εγχειρίδια είναι επαρκείς ή οφείλουμε να αναζητήσουμε πρόσθετο διδακτικό υλικό από άλλες πηγές;
5. Επιλέγουμε την κατάλληλη διδακτική μεθοδολογία που ανταποκρίνεται στο περιεχόμενο της διδακτικής ενότητας και εξυπηρετεί τους διδακτικούς μας στόχους.
Πρακτικά καλούμαστε να απαντήσουμε στα εξής ερωτήματα:
• Γνωρίζουμε τις μεθοδολογικές επιλογές που θα μας διευκολύνουν να επιτύχουμε τους διδακτικούς μας στόχους;
• Ειδικότερα, έχουμε υπόψη μας σε ποιες περιπτώσεις είναι αποτελεσματική π.χ. η εφαρμογή ενεργητικής ερευνητικής - ανακαλυπτικής μεθόδου, η βιωματική ή η διαθεματική προσέγγιση γνώσης, η εξατομικευμένη και η ομαδοσυνεργατική μέθοδος, η μεθόδος που είναι επικεντρωμένη στο μοντέλο Synectics, δηλαδή στη θεωρία επεξεργασίας φαινομενικά αποσυνδεμένων μεταξύ τους πληροφοριών και δημιουργικής σκέψης / πράξης με τη χρήση αναλογιών, η μέθοδος project, η πειραματική – εργαστηριακή μέθοδος, η μέθοδος ανάπτυξης του κριτικού στοχασμού των μαθητών, η οργάνωση εκπαιδευτικών – επιμορφωτικών επισκέψεων;
6. Καταλήγουμε στις εκπαιδευτικές τεχνικές που κρίνουμε ότι διευκολύνουν τη διδασκαλία μας και συμβάλλουν στην επίτευξη των διδακτικών μας στόχων.
Πρακτικά καλούμαστε να απαντήσουμε στα εξής ερωτήματα:
• Γνωρίζουμε τις σύγχρονες εκπαιδευτικές τεχνικές που ανταποκρίνονται στους διδακτικούς μας στόχους;
• Πιο συγκεκριμένα, είμαστε σε θέση να χρησιμοποιήσουμε στην τάξη π.χ. τη διάλεξη, τον κατευθυνόµενο διάλογο (ερωταποκρίσεις), τη συζήτηση, την επίδειξη (την παρουσίαση λεκτικών – οπτικών πληροφοριών που συνδέονται με την προϋπάρχουσα γνώση των μαθητών - προκαταβολικοί οργανωτές / προοργανωτές), τον καταιγισμό ιδεών, τη διδασκαλία με τη χρήση ΤΠΕ, το παιχνίδι ρόλου – δραματοποίηση, τη μελέτη περίπτωσης, την τεχνική της χιονοστιβάδας, την τεχνική του αγώνα λόγου - αντιλόγου;
• Έχουμε καταλήξει σε ποια σημεία της διδασκαλίας θα χρησιμοποιήσουμε τις εκπαιδευτικές τεχνικές που έχουμε επιλέξει, προκειμένου η διδακτική πράξη να αποβεί πιο αποτελεσματική;
• Έχουμε προβλέψει ενδεχόμενους κινδύνους που σχετίζονται με την εφαρμογή ορισμένων εκπαιδευτικών τεχνικών (π.χ. διασάλευση της ισορροπίας της τάξης από την παρατεταμένη συζήτηση);
7. Καταλήγουμε στη χρήση των απαιτούμενων για τη διδασκαλία μας διδακτικών εργαλείων ή εποπτικών μέσων.
Πρακτικά καλούμαστε να απαντήσουμε στα εξής ερωτήματα:
• Ποια από τα διδακτικά εργαλεία / εποπτικά μέσα γνωρίζουμε να χρησιμοποιούμε για τη διδασκαλία μας (σχολικό εγχειρίδιο, Η/Υ, βιντεοπροβολέας, λογισμικό παρουσίασης, ψηφιακό οπτικό - ακουστικό υλικό, video, έντυπο υλικό - φύλλα εργασίας, διαφάνειες, εικόνες, πίνακες διαγραμμάτων, χάρτες);
• Ποια διδακτικά εργαλεία / εποπτικά μέσα κρίνουμε ότι είναι απαραίτητα για τη διδακτική ενότητα;
• Ποια από τα διδακτικά εργαλεία / εποπτικά μέσα είναι άμεσα διαθέσιμα στο σχολείο και ποια χρειάζεται να αναζητήσουμε από κάπου αλλού;
• Έχουμε προβλέψει ενδεχόμενους κινδύνους που αφορούν στον χειρισμό των διδακτικών εργαλείων / εποπτικών μέσων (ιδίως των ηλεκτρονικών), τα οποία είναι πιθανό να θέσουν σε κίνδυνο την ασφάλεια των μαθητών;
8. Συντάσσουμε ένα διάγραμμα της πορείας της διδασκαλίας μας.
Πρακτικά καλούμαστε να απαντήσουμε στα εξής ερωτήματα:
• Έχουμε καταλήξει από ποιες φάσεις θα διέλθει η διδασκαλία μας;
• Στον σχεδιασμό της πορείας της διδασκαλίας έχουμε συνεκτιμήσει α. τις διδακτικές φάσεις τις οποίες καλούνται να ακολουθήσουν οι μαθητές, β. τις συγκεκριμένες ενέργειες που πρόκειται να πραγματοποιήσουμε σε κάθε φάση της διδασκαλίας, γ. τις προβλεπόμενες ενέργειες των μαθητών σε κάθε φάση της διδασκαλίας, οι οποίες θα κατευθύνονται εμάς, ως διδάσκοντες και δ. τη χρονική διάρκεια των διδακτικών φάσεων;
• Οι φάσεις της διδασκαλίας είναι συμβατές με τους διδακτικούς μας στόχους;
• Σε ποιες φάσεις της διδασκαλίας πρόκειται να εφαρμόσουμε τη συγκεκριμένη κάθε φορά διδακτική μεθοδολογία;
• Σε ποιες φάσεις της διδασκαλίας έχουμε επιλέξει να χρησιμοποιήσουμε διδακτικά εργαλεία ή εποπτικά μέσα και ποια είναι αυτά;
• Έχουμε συνεκτιμήσει τον διαθέσιμο για τη διδασκαλία μας χρόνο;
• Είμαστε σε ετοιμότητα να παρεκκλίνουμε από την ήδη σχεδιασμένη πορεία της διδασκαλίας μας και να αναπροσαρμόσουμε τη ροή της διδασκαλίας, εφόσον οι συνθήκες της τάξης το επιβάλλουν (μαθησιακές δυνατότητες της ομάδας, ανάγκη για περαιτέρω συζήτηση κ. ά.);
9. Σχεδιάζουμε την αξιολόγηση της διδασκαλίας μας από τους μαθητές.
Πρακτικά καλούμαστε να απαντήσουμε στα εξής ερωτήματα:
• Τι από τα δύο επιλέγουμε να διανείμουμε στους μαθητές, ένα γραπτό ερωτηματολόγιο ή ένα κατάλογο προφορικών ερωτήσεων;
• Οι ερωτήσεις που έχουμε συντάξει αξιολογούν τις βασικές παραμέτρους της διδασκαλίας μας, οι οποίες υπαγορεύονται από τις τρεις κατηγορίες των διδακτικών μας στόχων;
• Πόσο χρόνο καλούνται οι μαθητές να αφιερώσουν σε αυτή τη φάση της διδακτικής ενότητας;
10. Σχεδιάζουμε την αυτοαξιολόγησή της διδασκαλίας μας.
Πρακτικά καλούμαστε να απαντήσουμε στα εξής ερωτήματα:
• Έχουμε προηγουμένως επεξεργαστεί επαρκώς τα δεδομένα που προέκυψαν από την αξιολόγηση της διδασκαλίας μας από τους μαθητές;
• Ποια είναι τα κριτήρια που οφείλουμε να θέσουμε, προκειμένου να διαπιστώσουμε κατά πόσον η διδασκαλία μας ήταν αποτελεσματική;
• Έχουμε συνειδητοποιήσει ότι οφείλουμε να καταγράψουμε τόσο τα θετικά, όσο και τα αρνητικά σημεία που παρατηρήθηκαν στο πλαίσιο το διδασκαλίας μας;
• Έχουμε να προτείνουμε συγκεκριμένες ιδέες, προκειμένου στο μέλλον να αποφύγουμε τα αρνητικά σημεία που παρατηρήθηκαν κατά τη διδασκαλίας της ενότητας;
.jpg)
.jpg)
